Snaga i svetlost industrijskog nasleđa: Projekat FASIH

Izložba „Snaga i svetlost industrijskog nasleđa“, u okviru međunarodnog projekta FASIH (Future Art Science Industrial Heritage) otvorena će biti u četvrtak, 22. maja 2025. godine, u 19 časova, u Galeriji 51, Muzeja nauke i tehnike (Dobračina 51).

Na izložbi će se obratiti: Zoran Lević, direktor Muzeja nauke i tehnike, Dobrivoje Lale Erić, ispred koordinatorskog tima Centra za promociju nauke, Ivan Stanić, ispred kustoskog tima Muzeja nauke i tehnike, a izložbu će otvoriti Danijela Vučićević, v.d. direktora Centra za promociju nauke.

Projekat FASIH, započet u februaru 2023. godine, podržan je kroz Program Kreativna Evropa Evropske Unije, vodi ga Centar za promociju nauke, a partneri su Muzej nauke i tehnike iz Beograda, Delavski dom iz Trbovlja, Sveučilište u Rijeci, Akademija primijenjenih umjetnosti Rijeka i Prirodoslovni muzej Rijeka.

Izložba u sklopu projekta FASIH ima za cilj ima razumevanje, očuvanje i dokumentovanje industrijskog nasleđa u regionu. Tokom maja i juna 2025. godine Beograd, Rijeka i Trbovlje postaju domaćini izložbi koje na savremen i inovativan način istražuju industrijsko nasleđe Jugoistočne Evrope. Umetnici iz Srbije, Hrvatske i Slovenije predstaviće radove koji kroz digitalne interpretacije, zvučne instalacije, 3D mapiranja i interaktivne projekcije nude nove načine sagledavanja i razumevanja industrijskih objekata. Fokus izloženih radova je na tri značajna industrijska objekta: beogradskoj termoelektrani „Snaga i svetlost“, riječkoj fabrici papira „Hartera“ i Termoelektrani Trbovlje. Ovi prostori, nekada simboli industrijskog napretka, danas dobijaju novi život kroz umetnost.

Kako bi istražio inovativne i interdisciplinarne pristupe u promociji očuvanja i zaštite nepokretne kulturne baštine, međunarodni projekat FASIH (Future Art Science Industrial Heritage), kojim koordinira Centar za promociju nauke, raspisao je, javni poziv za umetnike i istraživače. Naglašavajući potrebu da se industrijsko nasleđe zaštiti od trajne devastacije, na osnovu rezultata interdisciplinarnog istraživanja, kroz saradnju sa stručnjacima iz područja istorije umetnosti, digitalne tehnologije i prirodnih nauka, autori i interdisciplinarni timovi pozvani su da kreiraju „utopijske“ i „distopijske“ vizije, kao i ona usmerena na održivost postojećeg prirodnog habitusa i životne sredine. Javni poziv bio je otvoren od 8. maja do 23. juna 2024. godine, a na objedinjeni konkurs u tri zemlje regiona pristigle su 34 prijave. Devet odabranih radova bavi se digitalnim interpretacijama nasleđa, eksperimentalnim zvučnim instalacijama, 3D mapiranjem i modeliranjem, edukativnim interpretacijama, interaktivnim projekcijama i zvučnim pejzažima, koje u fokusu imaju industrijske objekte: Termoelektranu „Snaga i svetlost“ u Beogradu, fabriku papira „Hartera“ u Rijeci, i Termoelektranu u Trbovlju.

U Srbiji su radove ocenjivali predstavnici Centra za promociju nauke i Muzeja nauke i tehnike, a za produkciju su odabrani sledeći projekti:

1. "Za snagu i svetlost – kratka istorija budućnosti" (autori: Marko Vesić, Zorana Milićević i Irena Pavlović);

2. Otisak „Snaga i svetlost“ / An imprint of „Power and Light“ (autori: Davor Ereš, Marko Paunović, Mladen Lazarević i Ivan Šuletić);

3. "Svetlosni tok" (autor: Predrag Terzić);

4. Energija prošlosti, vizija budućnosti (autor: Sanjin Ćorović);

5. Iluminacija [BGD-25] (autorski tim: Sz. Berlin ± Panic).  

Skriven iza stambenog kompleksa a na Dorćolu, uz samu obalu Dunava, nalazi se jedan od najzanimljivijih ostataka beogradske industrijske prošlosti – bivša termoelektrana „Snaga i svetlost“. Podignuta tridesetih godina prošlog veka, ova zgrada u modernističkom stilu bila je simbol tehnološkog napretka i jedan od prvih ozbiljnih koraka u elektrifikaciji grada. Kompleks je 2012. godine proglašen spomenikom kulture ali i dalje stoji zapušten, okružen divljim rastinjem. Iako su postojale inicijative da prostor bude preuređen u kulturni centar ili muzej, termoelektrana i dalje čeka svoju novu ulogu u urbanom pejzažu našeg glavnog grada. A do tada, industrijskom kompleksu koji je nekada bio srce energetskog razvoja Beograda, na izložbi „Snaga i svetlost industrijskog nasleđa“ umetnici su digitalnom interpetacijom nadahnuli novi život.

Izložba „Snaga i svetlost industrijskog nasleđa“ će biti otvorena do 30. juna 2025. godine, a u toku trajanja će biti organizovan i prateći program.