Od NOB-a do popularne kulture: Vojin Stojić

U subotu, 10.5 u 19h u B2 galeriji otvaramo izložbu vajara Vojina Stojića (1921-2001) na kojoj ćemo predstaviti umetnički opus koji je nastao od 1950-1998. Pod nazivom "Od NOB-a do popularne kulture", postavka obuhvata 25 dela nastalih u različitim materijalima, umetnika, koji je autor desetina javnih spomenika, koji je bio profesor na Fakultetu likovnih umetnosti i prevodilac značajnih izdanja koja su ušla u obaveznu literaturu likovne umetnosti, a u Srbiji je imao samo četiri samostalne izložbe.

Umetničko delo je uzajamna igra između viđenja i mišljenja (R. Arnhajm)

"Navedeni citat iz knjige Rudolfa Arnhajma Vizuelno mišljenje, koju je kao i niz drugih Arnhajmovih knjiga i tekstova preveo upravo Vojin Stojić, definiše umetničko delo i vizuelno mišljenje kao jedinstvo opažanja i poimanja. Kroz tu prizmu mogu se tumačiti Stojićeve skulpture za galerijsko-muzejski prostor, kao i niz njegovih spomenika i skulptura u javnim prostorima, na koga su Arnhajmova tumačenja i teorijski modeli nedvosmisleno uticali u oblikovanju i poimanju skulpture kao jednog vida umetničkog izraza. (...) 

Možda najpoznatije Stojićevo monumentalno delo – Spomenik kosmajskom partizanskom odredu iz 1971. godine, ostao je svojevrstan spomenik-simbol, spomenik-znak, kako o tome piše Stojan Ćelić. (...) On vremenom dobija niz drugih svedočanstvenosti, prevazilazi nivo pamćenja postajući skulptorsko-arhitektonsko delo kao takvo. (...) Spomenik postaje znak, postaje simbol i vizuelni reper jednog vremena i prostora kojim se lako može manipulisati u vizuelnom smislu, postajući deo popularne kulture – kao scenografija ili deo pejzaža u filmu (The Hunger Games: Mockingjay – Part 1, 2015), video igrama (Halo 3: ODST, 2009, Call of Duty: Warzone, 2020), muzičkim spotovima (ONE OK Rock Save Yourself, 2022, UTOPIA – Hybrid Live Set, 2024) ili transponovanje drugim sredstvima u nova umetnička dela poput rada Kosmaj Toy umetničkog kolektiva Los Carpinteros sastavljen od lego kockica. U tom smislu spomenik na Kosmaju, kao i niz drugih spomenika iz ovog perioda, nastalih kao mesto sećanja i/ili slavljenja pojedinca, grupe ili društva, ideologije i države vremenom repozicionira svoje mesto u kolektivnom sećanju novim slojevima pamćenja ili zaboravljanja. (...)

U obrazloženju za nagradu „4. jul“ koju je Vojin Stojić dobio za Spomenik streljanim rodoljubima u Spomen-parku Jajinci februara 1989. godine, Stojan Ćelić definiše njegove skulpture kao intelektualno intimističke koje poseduju unutrašnju žudnju za monumentalnim. Iz takve pozicije mogu se sagledati i radovi na izložbi. Poput svojevrsne skice ili beleške skulpture u različitim materijalima: drvetu ili metalu, često varenom mesingu sa kojim je dosta eksperimentisao, mogu biti predlozi za skulpture ili spomenike namenjene javnom i slobodnom prostoru, kao aktivni činioci društveno definisanog (urbanog) okruženja. U atmosferi posleratnog modernizma Stojić zauzima izrazito mesto kao jedan od umetnika koji započinje sa istraživanjem asocijativne skulpture stvarajući vrlo jasan i prepoznatljiv autorski izraz kome je ostao dosledan tokom svoje čitave umetničke karijere. (...)

Umetničko delo svedeno je na prikaz osnovnih procesa. Dinamične forme, izrazite vertikale, eksperimentisanje sa volumenom, prazninama, površinske abrazije i druga vizuelna sredstva kojima autor manipuliše, prisutni radovi na izložbi pružaju samo delimičan, ali vrlo jasan pogled na neveliki, ali vrlo značajan Stojićev opus. Principi rada pri oblikovanju materijala u dinamične celine postavljaju Vojina Stojića na izrazito mesto pre svega u posleratnoj jugoslovenskoj skulpturi, ali i šire u istoriji srpske i jugoslovenske umetnosti. Nakratko se možemo vratiti slojevima sećanja i zaboravljanja vezanim za spomeničku arhitekturu i postaviti ista pitanja o autorima i autorkama tih transvremenskih mesta sećanja. Čega se i koga se sećamo? Šta je ono što kao pojedinci i društvo pamtimo ili (ne)svesno zaboravljamo? Koje je mesto istorije umetnosti kao nauke u tom procesu pamćenja? I na kraju, gde je mesto Vojina Stojića i njegovih radova u muzejskom, istorijsko-umetničkom i kolektivnom pamćenju?"

Iz teksta kataloga, Mirko Kokir, istoričar umetnosti.

Vojin Stojić je rođen 26. septembra 1921. u Vranju. Osnovnu čkolu i gimnaziju završio u Vranju. Pohađao Umetničku školu u Šumatnovačkoj ul. u Beogradu, 1948. Akademiju za likovne umetnosti, Bgd-Vajarski odsek-završio 1953. u klasi prof. vajara Ilije Kolarovića. Od 1954. do 1986. radio kao nastavnik na Fakultetu likovnih umetnosti, Bgd. Penzionisan u zvanju redovnog profesora. U okviru Fakulteta, bio: član Uprave i Saveta, predsednik Saveta, predsednik Komisije za Statut, član Komisije za nostrifikaciju diploma, delegat Fakulteta na Međunarodnoj konferenciji za školovanje umetnika (London 65.) i dr. Bio prorektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (dva mandata), od 1975. do 1979. i rektor od 1983. do 1985. Izlaže od 1949. kao student i od 1953. kao član ULUS. Dobitnik je više nagrada, izmedju ostalog I nagrade Oktobarksog salon 1964.

(Iz biografije koju umetnik sastavio 28.decembra 1989.)

Izložba je otvorena do 20.juna 2025.

Foto: Vladimir Popović